Page 29 - 2024年3月《占芭》
P. 29
9exkrkvjko | 占芭阅读
ິ
່
່
ໍ
່
ົ
ັ
“ຄຸົນສ່ົງໜ້ບກ້າລັົງທົ່ດໃຕ້ລັຽງມາ, ນັກ້ຮັບແຫຼິ້ງຫຼິ້ົກ້ລັດກ້ບກ້າຈັບທົ່ະນ່ຂົ້້ນມາລັາງແຄຸນ”
້
້ ້
່
້
້
້
້
“胡人不敢南下而牧马，士不敢弯弓而报怨”
່
ື
ຳ
ປະຫຼິ້ວ່ັດສ່າດກ້ານກ້ສ່າງກ້າແພງເມອງຈີນສ່າມາດ ທົ່ຈະຄຸວ່ບຄຸຸມພວ່ກ້ເຂົ້ົາ. ຖືາວ່າສ່່ງກ້ອງທົ່ັບນອຍ່ເຂົ້້າໄປຊິົນ
່
້ ່
້
້
ົ
່
່
້
ື
ຫຼິ້ວ່ນຄຸນຫຼິ້ັງໄປຮັອດຍຸ່ກ້ສ່ະໄໝ່ລັາຊິະວ່ົງໂຈວ່ຕ້າເວ່ັນຕ້ົກ້ ເຜາສ່ງໜ້, ສ່ະບຽງອາຫຼິ້ານຂົ້ອງກ້ອງທົ່ັບຕ້ອງຖືືກ້ຕ້ັດຂົ້າດ
່
້
(Western Zhou Dynasty, ກ້ອນຄຸ.ສ່ 1046 ປີ-ກ້ອນ ຢູ່າງແນນອນ; ຖືາວ່າຍ່ກ້ທົ່ັບ ແລັະ ຖືືສ່ະບຽງອາຫຼິ້ານຈຳາ
ົ
່
່
່
່
້
່
ີ
້
່
ັ
່
້
ຄຸ.ສ່ 771 ປີ)ອັນຫຼິ້າງໄກ້. ເມອຮັອດຍຸ່ກ້ສ່ະໄໝ່ຊິົນສ່ວ່ (the ນວ່ນຫຼິ້າຍ່, ສ່ະບຽງມນ້າໜ້ກ້ຫຼິ້າຍ່ຂົ້ົນສ່່ງໄດຍ່າກ້, ເຮັັດໃຫຼິ້ ້
້
່
ົ
Spring and Autumn Period) ແລັະ ຈານກ້ວ່(the ຂົ້ັດຂົ້ວ່າງໂອກ້າດຂົ້ອງກ້ານຊິະນະສ່ົງຄຸາມ.ຕ້ໃຫຼິ້ໄດດນແດນ
ິ
່
້
້ ້
່
Warring States Period)(ກ້ອນຄຸ.ສ່ 770 ປີ-ກ້ອນຄຸ.ສ່ ຂົ້ອງພວ່ກ້ສ່ົງໜ້, ກ້ບໄດຜົນປະໂຫຼິ້ຍ່ດຫຼິ້ຍ່ັງ, ເມອພົບກ້ັບ
່
ໍ
່
່
່
້
່
່
ໍ
່
່
221 ປີ), ແຕ້ລັະລັັດກ້ຕ້ສ່ກ້ັນເພອຍ່າດຊິິງຄຸວ່າມເປັນໃຫຼິ້ຍ່, ່ ປະຊິາຊິົນຂົ້ອງສ່ົງໜ້, ກ້ບສ່າມາດໃຫຼິ້ພວ່ກ້ເຂົ້ົາເພມກ້ານ
ໍ
່
່
່
້
້
່
່
່
ຳ
ໍ
ໍ
ົ
່
ັ
ັ
ເພອປກ້ປກ້ຮັກ້ສ່າອານາເຂົ້ດຂົ້ອງຕ້ົນເອງ, ກ້ເລັມກ້ສ່າງກ້າ ປອງກ້ັນໄດ. ເມອຍ່ຶດຄຸອງຊິະນະກ້ຕ້ອງປະຫຼິ້ານ, ເຊິ່ງນ້
້
້
້
້
ື
ແພງເມອງຈີນທົ່ມຂົ້ະໜ້າດໃຫຼິ້ຍ່. ບແມນສ່ງທົ່ກ້ະສ່ັດທົ່ເປັນດ່ງພແມຂົ້ອງປະຊິາຊິົນຄຸວ່ນ
ີ
່
່
່
່
່
່
່
່
່
ັ
ຫຼິ້າງຈາກ້ປດຈບັນ 2.200 ກ້ວ່າປີກ້ອນ, ກ້ອງທົ່ັບສ່ນ ກ້ະທົ່າ”.
ຳ
ິ
ຸ
່
່
່
່
ີ
ິ
(Qin)ກ້ວ່າດລັາງຫຼິ້ົກ້ລັັດ, ສ່ະຖືາປະນາລັາຊິະວ່ົງສ່ນ(Qin) ໃນທົ່ສຸ່ດຮັອງເຕ້ສ່ນຊິືຫຼິ້ວ່ງກ້ຟງຄຸຳາສ່ະເໜ້ຂົ້ອງລັຊິື. ໃນ
ັ
ີ
ໍ
ິ
່
້
້
ິ
່
ີ
ທົ່ເປັນເອກ້ະພາບໜ້ງດຽວ່ຂົ້້ນມາ, ຮັອງເຕ້ສ່ນຊິືຫຼິ້ວ່ງ(The ປີກ້ອນຄຸ.ສ່ 215, ເໝ່ງຖືຽນ(Meng Tian)ແມທົ່ັບແຫຼິ້ງ
່
້
່
່
່
່
ຳ
ຳ
ື
ິ
First Emperor of Qin)ຕ້້ງໃຈນຳາໃຊິປະໂຫຼິ້ຍ່ດຈາກ້ສ່ະ ສ່ນໄດຮັັບຄຸາສ່່ງໃຫຼິ້ນາທົ່ັບຂົ້້ນເໜ້ອ, ເກ້ືອບວ່າເວ່ລັາດຽວ່
້
່
້
້
່
້
ຳ
່
່
່
ພາບກ້ານດ່ງກ້າວ່ນ້ເພອໂຈມຕ້ຊິົນເຜາສ່ົງໜ້(Xiongnu) ກ້ັນ, ທົ່ະຫຼິ້ານຈານວ່ນຫຼິ້າຍ່ທົ່ຍ່ອມຈຳານົນຈາກ້ຫຼິ້ກ້ລັັດ
ົ
ີ
່
ທົ່ພະເນຈອນຢູ່ທົ່າງເໜ້ອ, ລັວ່ມພາກ້ເໜ້ອໃຫຼິ້ເປັນໜ້ງດຽວ່, ແລັະ ປະຊິາຊິົນທົ່ຖືືກ້ເກ້ນມາສ່ະເພາະໄດມງໜ້າຂົ້້ນທົ່າງ
່
ື
ຸ
່
່
ື
່
້
່
້
້ ່
ີ
ຳ
ື
ີ
ໍ
ັ
ີ
ື
້
່
ອກ້ຄຸະມະຫຼິ້າເສ່ນາບດລັຊິື (Li Si) ພັດອອກ້ສ່ຽງຄຸັດຄຸານ ເໜ້ອ, ບົນພນຖືານຂົ້ອງກ້າແພງເມອງຈີນທົ່ມມາກ້ອນຂົ້ອງ
່
້
ວ່າ: “ບສ່າມາດໂຈມຕ້ສ່ົງໜ້ໄດ. ສ່ົງໜ້່ບມກ້າແພງເມອງທົ່ ່ ສ່າມລັັດຄຸສ່ນ, ຈາວ່(Zhao) ແລັະ ຢູ່ຽນ(Yan), ຜານກ້ານ
ິ
່
ີ
ື
ື
່
ີ
່
ຳ
້
່
້
່
່
ຳ
ີ
ໍ
່
່
່
ຢູ່ອາໄສ່, ທົ່ັງບມສ່ົມບັດເຄຸອງຂົ້ອງໃຫຼິ້ເກ້ັບສ່ະສ່ົມ, ຈ່ງອົບ ກ້ສ່າງທົ່ຍ່າກ້ລັາບາກ້ມາ 12 ປີ, ກ້ໄດກ້ສ່າງກ້າແພງເມອງ
ຳ
່
ື
່
່
້
່
້
້
້
່
່
່
່
ິ
່
ພະຍ່ບໄປທົ່ວ່ທົ່ກ້ບອນ, ຄຸກ້ັບນກ້ທົ່ບນເວ່ນເທົ່ງຟາ, ຍ່າກ້ ຈີນລັາຊິະວ່ົງສ່ນທົ່ຍ່າວ່ຕ້ເນ່ອງໝ່ນກ້ິໂລັແມັດຂົ້້ນມາ.
ິ
ິ
ື
ົ
ົ
່
ຸ
້
່
່
່
ິ
່
່
່
ັ
່
“ຝິງອດທົ່ບັນທົຸ່ກ້ສ່ນຄຸາເຄຸອນໄປທົ່າງໜ້າພອມສ່ຽງກ້ະລັງນບບຖືວ່ນ,
້
້
້
້
່
ໍ
ິ
ຝິງອ່ດທົ່ຂົ້ົນຜາໄໝ່ໄປທົ່ດຕ້າເວ່ັນຕ້ົກ້ກ້ຜານເສ່້ນທົ່າງສ່າຍ່ນ້ໄປຍ່ັງອັນຊິີ”
່
້
່
“无数铃声遥过碛，应驮白练到安西”
່
ໃນປດຈບັນ, ເຂົ້ດປກ້ຄຸອງຕ້ົນເອງອຸຍ່ກ້(Uygur)ຊິິນ ຕ້ົນເອງ, ຜານເສ່້ນທົ່າງຂົ້ອງໄຟສ່ັນຍ່ານ, ມງໜ້າໄປສ່ໂລັກ້,
ຸ
່
ົ
ຸ
ັ
້
່
່
່
່
ຸ
ຈຽງ(Xinjiang), ກ້ມໄຟສ່ັນຍ່ານ(ໄຟສ່ັນຍ່ານ: ທົ່ໃຊິແຈງ ສ່ະແດງເຖືິງຄຸວ່າມປາຖືະໜ້າທົ່ຈະແລັກ້ປຽນກ້ັບພາຍ່ນອກ້.
່
່
່
່
້
້
ີ
ື
່
່
່
່
ເຫຼິ້ດເມອມສ່ັດຕ້່ບກ້ມາ)ທົ່ແຈກ້ຢູ່າຍ່ທົ່ວ່ເທົ່ງຖືະໜ້ົນເໜ້ອ ເສ່້ນທົ່າງເສ່້ນໜ້ງ-ເສ່້ນທົ່າງສ່າຍ່ໄໝ່ກ້ໄດປະກ້ົດຂົ້້ນ, ເສ່້ນ
ໍ
ຸ
ິ
້
ໃຕ້ຂົ້ອງພ່ທົ່ຽນຊິານ(Tianshan)ຍ່ັງຄຸົງຢູ່ືນສ່ະຫຼິ້ງາຢູ່ ່ ່
່
້
ີ
2.000 ກ້ວ່າປີກ້ອນ, ພວ່ກ້ມັນເຄຸຍ່ແບກ້ຫຼິ້າບພາລັະກ້ິດ
່
່
ກ້ານສ່າຫຼິ້ວ່ດໂລັກ້ຂົ້ອງລັາຊິະວ່ົງຮັ້ນ(Han, ກ້ອນຄຸ.ສ່
ຳ
້
່
່
202 ປີ- ຄຸ.ສ່ 220 ປີ). ໃນຕ້ອນນ້ນ, ລັາຊິະວ່ົງຮັ້ນທົ່ລັວ່ມ
ິ
ັ
ກ້ັນເປັນເອກ້ະພາບໜ້ງດຽວ່ແມນເຕ້ມໄປດວ່ຍ່ຈິດວ່ນຍ່ານ
່
້
່
ຂົ້ອງໄວ່ໜ້ມ. ພວ່ກ້ເຂົ້ົາຍ່າງອອກ້ຈາກ້ຮັ້ວ່ບານເຮັືອນຂົ້ອງ
ຸ
່
່
້
CFP 图
CFP 图
27
