Page 53 - 2024年1月《占芭》
P. 53
dkomjP;8q;g,nv'9uo | 读城计划
ັ
ື
້
ໍ
ູ
ໍ່
ູ
ັ
້
ນະພມສົນຖົານແມນພາກເໜອຕົາ ແຕົພາກໃຕົສົງ, ນາໃຕົ ້ ລາ 3.600 ປີແລວ, ເຊ່ງກໝ່າຍຄູ່ວາມວາ, ປະຫັວດີສົາດີການກິນນາ
້
່
່
່
້
່
ີ
ັ
ີ
່
ິ
ດີນທີ່ຖົືກສົາຍພູພາກໃຕົໜບູເຕົັງກົດີໜວງນ້ນລຸລ່ງໄຫັໄປ ບູຂໍ້ອງຄູ່ົນຈີີໜານ ຢີາງໜອຍກໍມ 3.000 ປີແລວ.
່
້
່
້
້
ັ
ັ
ສົພາກເໜອ, ພດີຕົາໃສົຫັນອເນສົ (Igneous Rock) ທີ່ບູ ່ ສົວນປດີຈີບູນນີ້ ຈີີໜານຖົືກຫັົວຂໍ້ວນວາເປັນ “ເມອງລດີຕົດີ”, ການ
ື
່
ີ
ົ
ຳ
ັ
ິ
ື
ຸ
ັ
ິ
ູ
່
່
່
່
ິ
ື
ຊຶມນ້າທີ່ຊານເມືອງພາກເໜອ, ເຊ່ງນ້າໃຕົດີນທີ່ຖົືກກັກໄວ ້ ສົາງເສົ້ນທີ່າງລົດີໄຟໃຕົດີນກໍເປັນບູັນຫັາທີ່ແກໄຂໍ້ຍາກ, ຍອນວາພູມ
່
່
ິ
່
້
່
້
້
້
້
ື
ແນວນີ້ ກຖົືກກດີດີນອອກຈີາກຊອງຫັວາງໜາດີນ, ຈີ່ງກາຍ ສົັນຖົານຂໍ້ອງຈີີໜານແມນທີ່ດີເໜອ-ໃຕົຄູ່ັບູແຄູ່ບູ ແລະ ທີ່ດີຕົາເວັນ
ັ
ິ
ໍ
ົ
ິ
ິ
້
່
່
່
້
ເປັນບູນ້າທີ່ມນ້າໄຫັອອກລຸດີໆຕົາມໜາດີນຢີູທີຸ່ກຫັົນທີຸ່ກ ອອກ-ຕົາເວັນຕົົກຍາວຢີຽດີ, ຖົາວາສົາງເສົ້ນທີ່າງລົດີໄຟໃຕົດີນ ກຈີະມ ີ
ິ
ໍ
່
ິ
ັ
່
ີ
້
້ ່
້
່
້
ັ
່
່
່
ີ
ແຫັງ. ຜົນກະທີ່ົບູຕົສົາຍບູນ້າ, ຈີຳາຕົອງຫັກເວ້ນເຂໍ້ດີທີ່ມີບູນ້າຖົ່ຈີ່ງໄດີ, ສົາ
່
່
້
້
ົ
້
ັ
ິ
່
ໍ
ຕົາມສົະຖົິຕົ, ທີ່ວນະຄູ່ອນຈີີໜານມບູນາຫັາຍກວາ ເຫັດີນີ້ ກສົາງຄູ່ວາມຫັຍຸງຍາກບູໜອຍໃຫັແກການສົາງເສົ້ນທີ່າງລດີ
່
ີ
ົ່
້
້
້
້
້
່
່
ໍ
ີ
່
ິ
ົ
ື
້
800 ກວາແຫັງ, ພຽງແຕົຕົວເມອງເກ່າກມໝູ່ບູນາໃຫັຍສົ່ ໄຟໃຕົດີນ.
່
່
່
່
້
່
່
່
ັ
້
ຳ
ຸ
ັ
ົ
້
່
ຳ
ື
່
ແຫັງ ຄູ່ ບູນາປາວທີ່, ບູນາເສົອດີາ, ບູນາໄຂໍ້ມກ ແລະ ບູ ່ ແຕົສົາລບູເລອງ “ປອງກນບູນາ” ນີ້ ຄູ່ນຈີີໜານມຄູ່ວາມຕົ້ງໃຈີກວາ
ື
ີ
້
່
້
ູ
້
່
່
້
່
່
ູ
່
ົ
ົ
່
ັ
ູ
້
້
ນາວັງຫັາມງກອນ. ບູນາປາວທີ່ຖົືກຈີັດີຢີອນດີບູໜງຂໍ້ອງ ໃຜໝ່ດີ. ໂດີຍຄູ່ຽງຄູ່ກບູການຂໍ້ະຫັຍາຍກວາງອອກຂໍ້ອງຕົວເມອງເປັນ
ູ
ັ
ັ
ື
ັ
້
້
່
່
້
່
່
່
່
ິ
ີ
ື
ບູນ້າທີ່ັງໝ່ົດີຢີູຈີີໜານ, ເຊ່ງໃນອາງບູນ້າມຕົາບູສົາມຈີດີ, ກາວໆ ແລະ ຈີຳານວນພົນລະເມອງເພມຂໍ້້ນ, ປະລມານຕົອງການນ້າໃຊ ້
ຸ
້
້
່
່
່
ູ
ຸ
ັ
່
້
່
ຟອງນ້າທີ່ພຸຂໍ້້ນຈີາກຕົາບູສົາມຈີດີນີ້ກິ້ງເກືອກບູເຊົາ, ນ້າ ກໍນັບູມນບູສົງຂໍ້້ນ.
້
້
ູ
້
ີ
ິ
ຳ
ົ
ຶ
ັ
ໃນອາງນນສົດີໃສົຈີນແຍງເຫັນພນ, ມລົດີຫັວານ, ດີງດີດີ ເພອຫັກເວ້ນການນາໃຊຊບູພະຍາກອນນາໃຕົດີນຈີນເກີນຄູ່ວນ, ອງ
ົ
ີ
ັ
ົ
ົ
່
ັ
່
້
້
ເອົາຄູ່ົນທີ່ງຫັາຍພາກນມາຊິມເບູງ. ການປກຄູ່ອງໄດີຈີັດີຕົ້ງປະຕົບູັດີມາດີຕົະການ “ປອງກັນບູນ້າ” ຢີາງ
ິ
ັ
ັ
່
ົ
່
ັ
້
່
້
້
ຸ
ິ
ຸ
້
ຸ
ົ
ົ
ິ
ັ
ໃນບູດີນມານີ້ ແຂໍ້ວງຊານຕົົງຄູ່ດີໄລໄດີເວລານາອອກ ເປັນລະບູບູ, ເຊ່ງລວມທີ່ງການຄູ່ວບູຄູ່ມການຂໍ້ດີຄູ່ນນາໃຕົດີນ, ຊມປີ
່
້
້
່ ້
່
່
ຸ
ັ
ຳ
ຂໍ້ອງບູນ້າຈີີໜານໄດີຢີາງແມນຍຳາເປັນຄູ່້ງທີ່ຳາອິດີແລວ, ເຊ່ງ ມໆນີ້ ໄດີປິດີສົາງນາເລກຫັາຍກວາ 400 ແຫັງ; ດີາເນີນການປບູປງ
ັ
້
ິ
້ ່
່
້
່
້
່
້
ູ
່
່
່
“ອາຍບູນາ” ແມນຢີລະຫັວາງ 23.500 ຫັາ 46.000 ປີ. ນະ ຟນຟູສົງແວດີລອມນິເວດີຢີູເຂໍ້ດີປອງກັນບູນ້າ; ອີກຢີາງໜງກໍແມນດີຳາ
ຸ
້
້
່
່
້
່
່
່
່
່
້
ື
ັ
່
ຄູ່ອນຈີີໜານທີ່ເກີດີຂໍ້້ນຍອນບູນາ ຖົາວານບູຈີາກຮອງຮອຍ ເນີນການຈີັດີສົັນຮວມລະຫັວາງແມນ້າຢີາງເຊ, ແມນ້າເຫັອງ ແລະ ນ້າ
່
້
ັ
່
່
່
່
້
້ ່
່
ສົະໄໝ່ລາຊະວງຊາງ(Shang dynasty)ທີ່ຄູ່້ນພບູແລວ ໜາດີນ ເພອໃຫັປະສົານສົມທີ່ບູຕົາບູຈີນກນ.
ິ
ູ
່
ົ
ົ
ົ
່
ັ
ົ
້
້
້
ື
ີ
ນ້ນເປັນຕົ້ນມາຕົົວເມອງຈີີໜານກໍມປະຫັວັດີສົາດີເປັນເວ
③
③ ④
④
武瑞 设计
51
